Foto: Małgorzata Bieńkowska

Maria Siwiec

Tekst: Joanna Strelnik. Dokumentacja filmowa: Andrzej Bieńkowski

Śpiewaczka z Gałek Rusinowskich (powiat przysuski). Powszechnie znana i doceniana w środowisku badaczy i miłośników muzyki wiejskiej. Jedna z najważniejszych osób kultywujących tradycje muzyczne mikroregionu kajockiego, czyli terenów z pogranicza radomsko – opoczyńskiego.

Urodziła się w 1959 r. jako najmłodsze dziecko w rodzinie Kietlińskich. Śpiewu i tradycyjnych obrzędów uczyła się od własnej babci, Antoniny Kobyłki, oraz starszych sióstr. Zawdzięcza im bogaty, autentyczny, pełen archaicznych pieśni repertuar. Śpiew, muzykowanie i taniec były Gałkach i tradycją, i oczywistością. Sprzyjał temu – paradoksalnie – dość powolny (w porównaniu z innymi regionami kraju) rozwój gospodarczy tamtych okolic – np. prąd został doprowadzony do wsi dopiero na początku lat 70-tych. Dzięki temu tradycyjna muzyka i obrzędowość dłużej niż gdzie indziej zachowała się tam w niezmienionym kształcie. W latach, kiedy w sąsiednich regionach muzyka wiejska przeniosła się na sceny przeglądów folklorystycznych i przestała funkcjonować na wsi w swoim naturalnym kontekście, na pograniczu opoczyńsko – radomskim nadal odbywały się tradycyjne wesela z oczepinami, na których tańczono oberki, mazurki i polki.

Maria Siwiec od piętnastego roku życia uczestniczyła w obrzędach weselnych jako druhna i wiodąca śpiewaczka: ceniono jej mocny głos o unikalnej barwie i naturalną energię. W 1980 r. została członkinią zespołu „Zakukała kukawecka”, prowadzonego m. in. przez jej teściową Józefę Siwiec. W skład tej grupy wchodziło wiele starszych śpiewaczek z Gałek, dzięki którym repertuar Marii Siwiec uległ dalszemu rozwojowi. Część z nich śpiewa obecnie w zespole „Gołcunecki”, założonym przez nią w 2012 r. (więcej na jego temat można przeczytać tutaj).

Zespół „Gołcunecki” jest wspaniałym przykładem tego, jak można uprawiać dawną wiejską muzykę w formie scenicznej, zachowując jej tradycyjną formę, autentyczność i kunszt. Maria często podkreśla, jak ważne jest dla niej dostrzeganie i chronienie piękna starej, wiejskiej muzyki i przekazanie jej w niezmienionej formie przyszłym pokoleniom.

Jako śpiewaczka Maria często towarzyszyła znakomitym skrzypkom z kajockim, m.in. Piotrowi i Janowi Gacom, Janowi Kmicie czy Józefowi Zarasiowi. Jest mistrzynią przyśpiewywania w trakcie gry, a jej zasób wyrywasów, znanych od pokoleń lub wymyślanych na bieżąco, jest ogromny.

Mazurek z wyrywasami. Maria Siwiec – śpiew, Piotr Gaca i Mateusz Niwiński – skrzypce, Joanna Strelnik – basy, Agnieszka Niwińska – bębenek. Gostomia 2017. Muzyka Odnaleziona na Youtube

Maria Siwiec doskonale odnalazła się również w roli mentorki i cierpliwej nauczycielki młodzieży i dorosłych zainteresowanych muzyką z okolic Gałek. Od 1993 r. przyjeżdżają do niej osoby z różnych stron Polski, by uczyć się gałeckich pieśni i obrzędów. Wychowała wielu uczniów z ruchu „revival”, czyli miejskich miłośników muzyki tradycyjnej; zarówno skrzypków (m. in. Mateusz  Niwiński, Paulina Kinaszewska), jak i śpiewaków (Mariza Nawrocka, Agnieszka Niwińska, Maria Rokicka). Prowadziła niezliczoną ilość warsztatów śpiewu w Polsce (np. na festiwalach Wszystkie Mazurki Świata i Zawirowania Radomskie) i za granicą. Niedawno utworzyła też w Gałkach zespół dziecięcy, który poznaje repertuar i zwyczaje swoich przodków. W tej chwili grupa liczy 9 dziewczynek.

Jest laureatką wielu festiwali (np. FKiŚL w Kazimierzu) i nagród (m.in. Nagrody im. Kolberga za zasługi dla kultury ludowej w 2015 r.) oraz stypendystką ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2014 r.).

Maria i jej mąż Wacław, znakomity tancerz, zdobywali też nagrody jako para taneczna. m.in. na Ogólnopolskim Konkursie Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie (m.in. główna nagroda „Taneczny Krąg” w 1996). Wspólnie poprowadzili wiele warsztatów tańca w ramach rozmaitych festiwali i projektów związanych z muzyką wiejską.

Przyśpiewki weselne. Maria Siwiec – śpiew. Gałki Rusinowskie 2020. Muzyka Odnaleziona na Youtube

Kołysanka. Maria Siwiec – śpiew. Gałki Rusinowskie 2020. Muzyka Odnaleziona na Youtube

 

 

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków NIW-CRSO w ramach Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2028-2030 PROO

KONTAKT:

Spotkanie z Marią Siwiec
PR Dwójka – magazyn “Źródła”, prowadził Kuba Borysiak

“Żeby przetrwało…” Niedzielny poranek z mistrzami polskiej muzyki tradycyjnej
PR JEDYNKA – audycja Kiermasz pod Kogutkiem, prowadził Kuba Borysiak, gośćmi byli: Maria Siwiec i Męska Grupa Śpiewacza z Czarni

FONOGRAFIA

MARIA SIWIEC, ŚPIEWACZKA Z GAŁEK RUSINOWSKICH
Wydawca: Muzyka Odnaleziona
Warszawa 2017
Nagranie: Mariusz Dziurawiec, Andrzej Giegiel, Karol Dobrowolski
Mix i mastering: Mariusz Dziurawiec i Jarosław Smak
Opracowanie tekstu: Anna Walkowiak, Mariza Nawrocka i Beata Wojtkowska