Jerzy Łudczak

Wołano na niego „Jerzyk”. Cudowne dziecko, w wieku kilku lat potrafił już grać na skrzypcach. Rodzice prędko zorientowali, że ma talent. Bieda była dojmująca, więc talent „Jerzyka” dawał możliwości zarobienia na dom. Łudczak, jako uczeń podstawówki, grał w pojedynkę na dwudniowych weselach. W pojedynkę, czyli tylko z bębenkiem. Wysiłek ogromny nawet dla dorosłego muzykanta. Jerzyk był mały, więc stawiali go na stole, wtykali papierosy i wódkę, jak dorosłemu. Zachwyceni jego grą zapominali, że to dziecko. Puchły mu ręce, płakał, prosił, żeby dali mu odpocząć. Słyszał na to: „Graj, kurwa, jak ci płacą”. Dla rodziny Łudczaka jego weselne zarobki były jedynym źródłem utrzymania, więc grał. W szkole zasypiał na lekcjach ze zmęczenia, źle się uczył. Zwrócił na niego uwagę nauczyciel, zaproponował ojcu, że go wyśle do szkoły muzycznej, ale ojciec się nie zgodził. Nauczyciel nauczył Jerzyka nut. Jak podrósł zaczął grać z harmonistami, a to rejon, gdzie grano na harmoniach pedałowych. Grał z najlepszymi: Stępniakiem i Bębenkiem, Kurzawą. Kiedy skończyły się skrzypce na weselach, udzielał się na folklorach, zdobywając wszystkie możliwe nagrody. Nawet kiedy oślepł wytrwale jeździł na folklory. Nie mógł żyć bez muzyki, bez publiczności.

wspomnienie Andrzej Bieńkowski

Przejmująca jest opowieść skrzypka Jerzego Łudczaka, cudownego dziecka, który grał jak stary muzykant, będąc kilkuletnim chłopcem. W trzeciej klasie podstawówki grał „w pojedynkę” na weselach. Po nieprzespanych nocach szedł do szkoły i zasypiał na lekcjach. Ale w domu była wielka bieda, a zarobki małego skrzypka były jedynym dochodem rodziny. Wyobraźmy sobie dziesięcioletniego malca samotnie puszczonego w szaleńczy wir weselnych namiętności, papierosów, wódki, miłości dorosłych, oberków i gry, gry bez przerwy dzień i noc. Grał na stole, bo był tak mały, że jak stał na ziemi, to nie było go widać, a i źle słychać było skrzypce. Łudczak wspomina, że mu ręce puchły od gry. Prosił, płakał, że chce odpocząć, ale nienasyceni goście, zachwyceni jego grą, a grał świetnie, chcieli jeszcze i jeszcze, nie zwracając uwagi, że ten muzykant to dziesięcioletnie dziecko. Uważali, że skoro za grę zapłacili, to mają prawo wymagać. Nie patyczkowano się z muzykantami, choćby byli dziećmi. Warunki życia były ciężkie, pracowano od świtu do nocy, więc jak przychodził czas zabawy, to tak samo jak pracowano – bawiono się do utraty tchu.

fragment książki Ostatni wiejscy muzykanci Andrzeja Bieńkowskiego, wyd. Prószyński i S-ka, 2001 (2012 – drugie wydanie,Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona)

Fotografie archiwalne: Archiwum Muzyki Wiejskiej