Jan Mucha
Dowiedziałem się o nim z ironicznie rzuconej uwagi „patrz pan, ten co tam siedzi, to gra na skrzypcach”. Mucha siedział w rowie i smutnie ćmuchał papierocha. Trzymał go w prawej dłoni, prawie pozbawionej palcy. Pamiętam, że pomyślałem, jak on utrzyma smyczek? Bębnistą podczas tych niezwykłych nagrań był sąsiad Stanisław Denis.
Tak grywało się na weselach z bratem – opowiedział mi Mucha – brat na drugich skrzypcach, ja na cienkich strunach, brat na grubych, był z nami też bębnista. Grało się we wojnę za to, że dali zjeść, popalić i trochę piwa popiliźwa.
Rodzina nie lubiła Jana Muchy i wyśmiewała jego grę. Sprzedał skrzypce i zamilkł. Musiałem przywieźć mu skrzypce i bębenek. Nagrania z nim są bezcenne, bo nawet kiedy stał się znany, odmawiał nagrań. Był pszczelarzem, miód który od niego kupiłem był najwspanialszym miodem w moim życiu. Jan Mucha wyciągał go z wielkiej metalowej beczki, z napisem Shell, dłutem stolarskim.
***
lipiec 2003
Lubelskie
Skrzypce dla Muchy
Jan Mucha jest w złym nastroju i ciężko się z nim rozmawia, jednak opowiada: jak chodził po kolędzie, to za dnia chodził z kolędnikami, a wieczorem była zabawa i tańce do drugiej w nocy. Za pieniądze zebrane z kolędowania kolędnicy fundowali zwykle chorągiew w kościele albo kapliczkę. Jak się z kolędą daleko odeszło, to zostawali w gospodarstwie na noc.
Wreszcie sięga po skrzypce i zaczyna próbować. Właściwie nie gra normalnie, tylko stale próbuje, a to skrzypce, a to melodie. Widząc, że dyskretnie wyciągam kamerę, mówi, że nie warto nagrywać, bo „innych kawałków nie zdybałem, bo nie miałem skrzypiec, a pan wszystko co znam, nagrał”. Pytam, czy zaprosić bębnistę Denisa – sąsiada, ale Mucha mówi, że nie ma po co prosić i żebym mu zostawił te skrzypce, a jak zemrze, to je odbiorę, przecież ich nie sprzeda. Nalega kilkakrotnie. Mówię, że mogę mu zostawić inne, ale on na to, że woli w ogóle nie grać, niż grać na słabych skrzypcach.
fragment książki 1000 kilometrów muzyki Andrzeja Bieńkowskiego, wyd. Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki (dzisiejszy MIK), 2009
fragmenty utworów na stronie Archiwum Muzyki Wiejskiej
Biogram
Jan Mucha 1926-2010 / Lubelskie
Zapomniany skrzypek z Konstantowa (Lubelskie).
Archiwa:
Polskie Radio, Archiwum Muzyki Wiejskiej fundacji Muzyka Odnaleziona, zbiory Stowarzyszenia „Dom Tańca”
Publikacje:
2009 – 1000 kilometrów muzyki Andrzeja Bieńkowskiego, wyd. Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki (dzisiejszy MIK)
Dyskografia:
2009 – Jadąc przez Roztocze, Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona (nr 21 polka, J.M. gra na organkach; nr 22 oberek)
