Jan Lewandowski

dokumentacja foto i video, wspomnienie Andrzej Bieńkowski

Jan Lewandowski opowiadał mi, że do żadnego muzykanta na nauki nie chodził, tylko podsłuchiwał jak grają sławni skrzypkowie: Hober (Andrzej Haber) ze wsi Bobrowiec i Jan Cabała ze wsi Gaj. To od nich przejął muzykę. Zaczął grać po weselach, kiedy miał 17 lat. Kupił wtedy basy od Cabały a bębenek zrobił sam. Grę Jana Lewandowskiego docenił Hober, który zaprosił go na wesele do wspólnego grania. Jego spokojna kariera muzykancka trwała do 1960 roku.  Ciężko zachorował a myśląc, że to koniec, sprzedał wszystkie instrumenty. Wyzdrowiał, ale już nie wrócił do muzyki. Odnalazłem go zapomnianego w 1987 roku i namówiłem do gry. Przywiozłem  skrzypce, basy i bębenek. Jan Lewandowski przekonał po latach przerwy Stanisława Lewandowskiego do grania na basach 3-strunowych i Stanisława Kaczmarka na bębenku. Szczerze mówiąc niewiele się spodziewałem po tych nagraniach, ot rutynowy zapis. Jakże się myliłem. Jan Lewandowski – miły, spokojny i łagodny, z jasną twarzą –  zagrał piękne, wyciszone, pełne poezji mazurki. Miałem przed sobą mistrza.

***

Jedziemy w Rawskie, gdzie byliśmy osiem lat temu. Zatrzymujemy się w Chociwiu, żeby zapytać o skrzypka Jana Lewandowskiego […]

We wsi zatrzymuję się w sklepie, żeby zapytać, czy Lewandowski żyje, na co odzywa się młoda kobieta, że żyje, a ona jest jego wnuczką, że mnie poznała, bo byłem w telewizji. Lewandowski stoi z wnuczkami na schodach domu, nic się nie zestarzał, jest też jego syn i synowa, bardzo cieszą się z naszego przyjazdu, bo chcieli się z nami skontaktować, żeby przegrać taśmy z nagraniami ojca. Lewandowski owdowiał 2 lata temu, ostatni raz miał skrzypce w rękach, kiedy go nagrywałem – zostawiłem mu wtedy skrzypce na tydzień, żeby poćwiczył.

Lewandowski przestał grać po operacji wrzodów żołądka ok. 1960 roku i sprzedał skrzypce, a basy, które robił Cabała z Gaju sprzedał do muzeum w Łodzi. Najlepszym skrzypkiem za czasów jego młodości był Drewnic z Rawy. Był tak dobry, że „nadawał się do harmonii”, mówi Lewandowski, i był czarodziejem. Jak wysłał kogoś do domu po kalafonię, to wiedział, co ten ktoś z kalafonią robił i co w ogóle zrobił. Basy same mu basowały. Miał jakieś czarodziejskie pudełeczko, które dawał młodym skrzypkom, których uczył. Nie wolno go było otwierać, jeden młody skrzypek otworzył, coś mu się pokazało, szybko je zamknął, ale Drewnic już o tym wiedział i powiedział: „jak jeszcze raz otworzysz, to nie wytrzymasz”.

Opowiada też Lewandowski, że jak miał 3 latka, chodził słuchać muzykantów i był bardzo wrażliwy na muzykę. Starszy brat zrobił mu skrzypce z dwóch desek z bokami z wygiętego przetaka i na tym instrumencie ogrywał jako mały chłopiec zabawy. Grywał w Lipiu, Krzemienicy, Brzozowie, ale głównie proszono go w kierunku na Rzeczycę.

Podobno Kaczmarek, bębnista, który 8 lat temu z nim nagrywał, owdowiał, i niedawno, jak się powtórnie żenił, to przyjechał do Lewandowskiego przegrywać audycję radiową (moją), w której bębnił, żeby się przyszłej żonie pochwalić. Filmuję Lewandowskiego, jak po raz pierwszy od 8 lat bierze skrzypce i rozgrywa się, a Małgosia filmuje, jak mu bębnię do oberka. Umawiamy się, że w sierpniu dostarczę mu skrzypce i po jakimś czasie przyjadę go nagrać z całą kapelą. […]

Zeszyty etnograficzne, 21 lipca 1996

 

Fotografie archiwalne: Archiwum Muzyki Wiejskiej

fragmenty utworów na stronie Archiwum Muzyki Wiejskiej

Biogram

Jan Lewandowski 1919-2000 / Rawskie

Skrzypek Jan Lewandowski mieszkał we wsi Strzemeszna Stara w Rawskim. W latach 1936-1960 był weselnym muzykantem. Do gry powrócił po moich namowach, ale grał tylko w domu, dla siebie. 

Więcej:
akademiakolberga.pl (Janusz Prusinowskiego: Opowieść o muzyce i ludziach – Jan Lewandowski)

Publikacje:
2001 – Ostatni wiejscy muzykanci Andrzeja Bieńkowskiego, wyd. Prószyński i S-ka (2012 – drugie wydanie,Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona)

Dyskografia:
2007  Ostatni wiejscy muzykanci [CD] , Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona

2010 – Mazurki do wynajęcia, Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona
2011 – Śpiewy, gwizdy, krzyki. Czyli prosto ze wsi, Wydawnictwo Muzyka Odnaleziona
2021 – Muzykanci od Rzeczycy, fundacja Muzyka Odnaleziona 

Artykuły powiązane:

napisz do nas

Not readable? Change text. captcha txt
0
Share This
0
    0
    Twój koszyk
    Twój koszyk jest pustyWróć do sklepu