Kapela z Nowogrodu

Rok 1986, pamiętam tamten festiwal i tamto nagranie kapeli z Nowogrodu, trzymam w ręku zeszyt z opisem nagrania. Najpierw uderza niezwykły skład kapeli: dwóch skrzypków i basetla, absolutnie już niespotykana, bo harmonia pedałowa jest w kapeli do dzisiaj, nadaje kurpiowskiej kapeli charakterystyczne brzmienie. Ale basetla! Pachniało przeszłością i to głęboką. Kapela zagrała wtedy kurpiowskie tańce: żurawia, powolniaka, olendra, starą babę, poleczkę. Kurpiowski  standard. Tylko muzyka instrumentalna, a szkoda, bo wówczas nie  wiedziałam jeszcze, jak znakomitym śpiewakiem był Jan Nasiadko. Skrzypek, niezapomniany śpiewak pogrzebowy, specjalista od pieśni wielkopostnych.  Tak wspomina go Adam Strug:

 „Zgrzebne to było piękno. Pan Jan nie był zawołanym śpiewakiem, ale dysponował genialnym słuchem i takąż muzyczną pamięcią. Zrazu nieufny („siurek z niasta ni spokoju nie daje”), z czasem przyzwyczaił się do mnie. (…) Na pierwszy pogrzeb w charakterze śpiewaka wybrałem się z panem Janem w lipcu 1992 roku. Jechaliśmy rowerami wśród łagodnie do Narwi opadających łąk. Dotarliśmy po trzech kwadransach. Drewniany domek w sadzie. Wokół kilkudziesięciu palących mężczyzn. Nie zdarzyłem zagadnąć, gdy z wnętrza dał się słyszeć śpiew: „Na cmentarzu mieszkać będę”. Wchodzę do środka. Obok trumny stół, za nim kilkunastu śpiewaków i śpiewaczek.(…). Skończyliśmy o wpół do drugiej, zasmakowałem. Śpiewałem w tej okolicy 8 lat, do śmierci pana Jana, nauczywszy się przy okazji od Niego wszystkich tamtejszych pieśni na pamięć.(…) Jakież było moje zaskoczenie, gdy na dwa lata przed śmiercią Pan Jan olśnął i wysypał jak z rękawa jeszcze kilkadziesiąt nieznanych mi pieśni (m.in. Miałem Jezusa z serca kochanego; Jezu mój litościwy; Ej, kto na pomoc wzywa Onufrego). Zmarł wiosną 2000 roku, w wieku 86 lat,  po 53 latach śpiewaczej posługi” (udostępnione za zgodą Adama Struga)

Bolesława Olbrysia, grającego tu na basetli miałam okazję spotkać kilkakrotnie. Był człowiekiem nowogrodzkiego skansenu w każdym calu, bo wraz z jego twórcą Adamem Chętnikiem zbierał po wsiach stare sprzęty dla muzeum. Rozkładał i składał kurpiowskie chaty, które stoją do dziś w skansenie. Lutnictwa uczył się u ojca Adama, Wincentego Chętnika. Wspaniale opowiadał o kurpiowskich zwyczajach, śpiewał, grał na basetli, robił skrzypce. Złota rączka. Był cenionym kurpiowskim lutnikiem ludowym. Jego skrzypce, ligawki i basetle wysoko oceniano na konkursach i wystawach krajowych. To dzięki niemu została dokonana rekonstrukcja kurpiowskich skrzypiec ludowych.

Wnuk Marek Olbryś tak go wspomina: „Jestem bardzo dumny, że był moim dziadkiem. Nie miał wykształcenia cieśli, a rekonstruował zabytkowe chałupy, nie był zdunem, a stawiał piece, nie był murarzem, a zbudował pierwsze murowane domy we wsi, miał twarde od pracy dłonie, a robił misterne skrzypce”.